Η 5η Δεκεμβρίου καθιερώθηκε ως Διεθνής Ημέρα Εθελοντισμού το 1985, με απόφαση της γενικής συνέλευσης του ΟΗΕ.
Ο Εθελοντισμός μπορεί να έχει ορισμένα κοινά στοιχεία με τη Φιλανθρωπία, αφού σκοπός και των δυο φαίνεται να είναι η βοήθεια και προσφορά προς το συνάνθρωπο, όμως ο Εθελοντισμός είναι ευρύτερος από αυτή και κατά κύριο λόγο ασκείται μέσα από οργανωμένα προγράμματα, αντίθετα με τη Φιλανθρωπία, που μπορεί και συνήθως γίνεται ευκαιριακά.
Η πιο σημαντική διαφορά ανάμεσα στη Φιλανθρωπία και τον Εθελοντισμό είναι η σχέση που έχει αυτός που προσφέρει τη βοήθεια προς εκείνον που την αποδέχεται.
Αντίθετα με τη Φιλανθρωπία, που ενέχει οίκτο, γίνεται από θέση ισχύος και είναι συνήθως ευκαιριακή πράξη, ο Εθελοντισμός είναι επιλογή και στάση ζωής, απόφαση και πράξη συνεχής κι ο εθελοντής έρχεται σε άμεση, σταθερή και συνεχόμενη επαφή με τον επωφελούμενο, τον οποίο αντιμετωπίζει ως ισότιμο συνάνθρωπό του, που βρίσκεται σε μια δύσκολη κατάσταση.
Ο Εθελοντισμός πολύ περισσότερο δεν αποσκοπεί μόνο στην προσωρινή ανακούφιση ενός προβλήματος, αλλά κυρίως στην καταπολέμηση των παραγόντων που το προξενούν και στη βελτίωση των κοινωνικών συνθηκών που το χαρακτηρίζουν. Είναι παροχή όχι μόνον υλικής αλλά ηθικής και κοινωνικής βοήθειας.
Αλληλέγγυος ακόμα περισσότερο, είναι αυτός που διατρέχει τους ίδιους κινδύνους και βιώνει τα ίδια προβλήματα με αυτόν στον οποίο συντρέχει και με τον οποίο συνεργάζεται.
Και για να το πούμε με ένα παράδειγμα που μπορεί να βοηθήσει καλύτερα:
Όταν κάποιος που έχει αρκετό φαγητό δίνει σε έναν συνάνθρωπό του που πεινάει ένα μικρό μέρος, το γεγονός αυτό μπορεί να χαρακτηριστεί φιλευσπλαχνία. Αλληλεγγύη όμως είναι να τον βοηθάς να βρει το φαγητό του ή να μοιράζεσαι μαζί του το πιάτο με το φαγητό σου ή όταν και οι δύο πεινάνε να αποφασίζουν μαζί να κάνουν κάτι γι’ αυτό επιδιώκοντας Κοινωνική Δικαιοσύνη.
Η έννοια του Εθελοντισμού συνδέεται άρρηκτα με την Αλληλεγγύη και την ανιδιοτελή προσφορά. Η Αλληλεγγύη είναι κεντρική αξία του Εθελοντισμού.
Η Γερμανίδα φιλόσοφος Χάνα Άρεντ μάλιστα διακρίνει τον οίκτο (που προκαλεί φιλανθρωπία) από την Αλληλεγγύη.
Στη θέα ενός ανθρώπου που υποφέρει συχνά γεννιέται μέσα σε κάποιους ανθρώπους η συμπόνια, ως απέχθεια για την κατάστασή του αλλά και ως φόβος μην βρεθούνε στη θέση του. Ο οίκτος αντιστοιχεί σε ορισμένη κατάσταση δυστυχίας που γίνεται αισθητή από απόσταση εγγύτητας προς αυτόν που δυστυχεί.
Η σχέση όμως αυτή είναι μερική και συγκεκριμένη, αφού εμπλέκει ορισμένα μόνο πρόσωπα κάθε φορά.
Δεν αναφέρεται στην κοινωνία ως όλον, ούτε στα μέλη της συνολικά.
Αντίθετα, η Αλληλεγγύη, ακόμα και αν τροφοδοτείται από συναίσθημα συμμετοχής στην οδύνη άλλου, πηγαίνει πέρα από αυτό. Στη στάση Αλληλεγγύης, η αποδοκιμασία της αναξιοπάθειας του άλλου αφαιρείται από συγκεκριμένες περιστάσεις ή σχέσεις στις οποίες τυχαίνει να ενέχεται το υποκείμενο. Και γενικεύεται σε σταθερή ηθική στάση, αφού ανταποκρίνεται σε καθολικεύσιμη ηθική αρχή.
Ο Εθελοντισμός και η Αλληλεγγύη εκφράζονται με πολλούς τρόπους, καθένας από αυτούς με τη δική του φυσιογνωμία και μέθοδο δράσης. Κοινό χαρακτηριστικό και των δυο είναι η συνδρομή τους στην προάσπιση των θεμελιωδών δικαιωμάτων του ανθρώπου.
Τι σημαίνει είμαι εθελοντής/ντρια;
• Προσφέρω
• Βοηθάω κάποιον που έχει ανάγκη
• Συμβάλλω στην προσπάθεια για μια πιο δίκαιη κοινωνία
• Αποκτώ εμπειρίες
• Γνωρίζω ανθρώπους – επικοινωνώ – σέβομαι
• Αισθάνομαι χρήσιμος/η
• Συμπονώ – συμπάσχω
• Μοιράζομαι
• Συμπαραστέκομαι
Εθελοντής/ντρια είναι αυτός/ή που παρέχει τις υπηρεσίες του/της χωρίς χρηματικό αντίτιμο, με δική του/της βούληση, υποστηρίζοντας σταθερά τις δράσεις μιας μη κερδοσκοπικής οργάνωσης, ενός φορέα, μιας ομάδας, μιας κοινότητας.
Ο εθελοντισμός διαφοροποιείται από:
• Την οικονομική συνδρομή για την υλοποίηση ενός σκοπού.
• Τη φιλανθρωπία με την έννοια της παροχής ευκαιριακής υλικής βοήθειας στο πλαίσιο μιας ανισότιμης σχέσης του βοηθού- βοηθούμενου.
Η «δύναμη» του Εθελοντισμού στις κοινωνίες των πολιτών
• Είναι ένας τρόπος παρέμβασης των ενεργών πολιτών στην κοινωνία
• Βοηθά στη διάδοση παγκόσμιων αξιών και κανόνων, αρχές και νόρμες
• Διευκολύνει την άσκηση ορισμένων κοινωνικών δικαιωμάτων
• Προσφέρει λόγο στις αδύναμες κοινωνικές ομάδες
• Καταδεικνύει κοινωνικές αδικίες και παγκόσμια προβλήματα και αποτελεί μοχλό πίεσης στα κράτη
• Συμβάλει στη διάχυση πληροφοριών, παροχή πληροφόρησης & γνώσης, δημοσιοποίηση προβλημάτων και κινητοποίηση της κοινής γνώμης
Δικαιώματα του/της εθελοντή/ντριας:
• Ο καθένας μας και η καθεμιά μας μπορεί να γίνει εθελοντής/ντρια
• Ο/η εθελοντής/ντριαδεν πληρώνεται για την εργασία του/της
• επιλέγει ελεύθερα
• κάνει καλό στους άλλους
• ανήκει σε οργάνωση – φορέα μη κερδοσκοπικό
Ο/η εθελοντής/ντρια έχει δικαίωμα:
• να βρίσκεται σε ένα ασφαλές & υγιές περιβάλλον
• να έχει γνώση για την εργασία που θα παράσχει
• να αποφασίζει πότε & πόση ώρα θα διαθέσει
• να έχει εκπαίδευση, υποστήριξη, επίβλεψη και καθοδήγηση
• να εκφράζει ελεύθερα τη γνώμη του/της και να αναπτύσσει πρωτοβουλίες στο πλαίσιο της ομάδας.
Υποχρεώσεις εθελοντή/ντριας:
• να σέβεται τις αρχές-κανόνες της ομάδας / φορέα που συμμετέχει
• να κάνει όσο πιο καλή δουλειά μπορεί
• να έχει συνέπεια σε ό,τι αναλαμβάνει
• να έχει συνεργασία με την ομάδα
• να έχει σεβασμό προς τους άλλους
• να γνωρίζει τι μπορεί να κάνει & τι μπορεί να προσφέρει
• να τηρεί τους κανόνες προσωπικών δεδομένων όπως ορίζει η νομοθεσία.
Ο εθελοντισμός δεν έρχεται να επιλύσει όλα τα πολυσύνθετα προβλήματα των σύγχρονων κοινωνιών. Αποτελεί όμως ένα μοχλό πίεσης προς τις κυβερνήσεις των κρατών ώστε να αλλάξουν πολιτικές σε ζωτικά θέματα. Για τους πολίτες είναι ένας ενεργός τρόπος παρέμβασης στο κοινωνικό γίγνεσθαι που αναπτύσσεται πέρα από κάθε είδους σκοπιμότητες.
Σε μια αισιόδοξη προοπτική, όλοι οι άνθρωποι του Συλλόγου μας που σήμερα γιορτάζουμε, πιστεύουμε ότι οι ενεργοί και ευαισθητοποιημένοι πολίτες αποτελούν τη -μόνη και τελευταία- ελπίδα για να συμβούν σημαντικές αλλαγές που έχουμε ανάγκη να δούμε γύρω μας.
Χρόνια μας πολλά !
